·       Hər birinizi “Naxçıvan Muxtar Respublikasında 2024-cü ildə qida təhlükəsizliyi sahəsində görülmüş işlərə dair” tədbirdə görməkdən məmnunluğumu bildirir, dəyərli iştirakçıları Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin kollektivi adından dərin hörmət və ehtiramla salamlayıram və dəvətimizi qəbul etdiyiniz üçün minnətdarlığımı bildirirəm.

·       Eyni zamanda fürsətdən istifadə edib 2024-cü il ərzində Agentliyin vəzifələrinin icrası ilə bağlı görülmüş işləri operativ qaydada öz platformalarınızda işıqlandırdığınız üçün Sizlərə ayrıca təşəkkürümü çatdırıram. Bu dəstəyiniz yeni yaradılmış qurum barədə muxtar respublika vətəndaşlarının məlumatlandırılması nöqteyi-nəzərindən bizim üçün çox önəmli idi.

·       İlk öncə muxtar respublikada yeni bir sahə olduğu üçün qida təhlükəsizliyi nədir və onun əhəmiyyəti barədə qısa məlumat verib bu istiqamətdə yaddaşımızı yeniləmək istərdim. Qida təhlükəsizliyi qida zəncirinin bütün mərhələlərində, yəni tarladan/fermadan masaya/süfrəyə qədər, o cümlədən ilkin istehsal, istehsal, emal, daşınma, idxal, ixrac, saxlanılma, satış, habelə qida məhsullarının istehlakı zamanı həmin məhsulların insanların həyat və sağlamlığına zərər vurmasını tam istisna edən vəziyyətidir.

·       Bu isə o deməkdir ki, yalnız təhlükəsiz  qida insanların fizioloji ehtiyaclarını ödəyə, aktiv və sağlam həyat tərzinin bir hissəsinə çevrilə bilər.

·       Nəzərə alınmalıdır ki, qida həyati ehtiyac, zövq, yaradıcılıq işi olmaqla yanaşı, insan sağlamlığı üçün müəyyən risklər də yaradır. Belə ki insan orqanizmi üçün təhlükəli olan patogenlər qida vasitəsilə çox asanlıqla orqanizmə daxil olub xəstəliklərə səbəb olur.

·       Əlaqədar sahədə fəaliyyət göstərən beynəlxalq təşkilatların statistik məlumatlarına görə çirklənmiş, sağlam olmayan qida məhsulları istehlakı ilə bağlı dünyada orta hesabla hər il 600 mln-dan artıq insan xəstələnir və 400 mindən çox ölüm hadisəsi baş verir. Bundan əlavə təhlükəli qida məhsullarının istehlakı səbəbindən əmək məhsuldarlığının itirilməsi baş verir, eyni zamanda xəstəliklərin müalicəsinə 100 milyard ABŞ dollarından çox vəsait sərf olunur.

·       Ona görə də qida məhsullarının təhlükəsizliyi insan sağlamlığının təmin edilməsinin və sosial iqtisadi inkişafa nail olunmasının prioritet məsələlərindən biridir.

·       Bu baxımdan da müasir dövrdə bəşəriyyətin qlobal problemlərindən və vəzifələrindən biri ərzaq çatışmazlığının və aclığın aradan qaldırılmasından və əhalinin təhlükəsiz və sağlam qida məhsulları ilə etibarlı və dayanıqlı təminatını ödəməkdən ibarətdir.

·       Təhlükəsiz və sağlam qida ərzaq təhlükəsizliyinin əsasını təşkil edir. Yəni yekunda istehsal edilən məhsul müvafiq keyfiyyət və təhlükəsizlik tələblərinə cavab vermirsə o zaman bu o deməkdir ki, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün görülmüş işlər nəticəsində hədəfə nail olunmamışdır.

·       Qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsi kompleks yanaşma tələb edir.  Xüsusən ölkələr arası qida məhsullarının ticarətinin intensivləşməsi, eləcə də iqlim dəyişkənliyinin şiddətlənməsi bu proseslərin qida təhlükəsizliyinə neqativ təsirini minimuma endirmək üçün ölkə, region və beynəlxalq səviyyədə sıx əməkdaşlıq zərurəti yaradır.  

·       Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Respublikasında əhalinin təhlükəsiz qida məhsulları ilə etibarlı təminatı dövlətin sosial-iqtisadi siyasətinin başlıca istiqamətlərindən biridir.

·       Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən irimiqyaslı tədbirlər, iqtisadiyyatın bütün sahələrində böyük əzm və qətiyyətlə aparılan islahatlar digər sahələrdə olduğu kimi, kənd təsərrüfatı və qida sənayesinin yüksəlişinə, bu istiqamətdə sahibkarlığın inkişafına möhkəm zəmin yaratmışdır.

·        Eyni zamanda müasir çağırışlara uyğun olaraq ölkədə vahid qida təhlükəsizliyi sisteminin institusional olaraq formalaşdırılması istiqamətində ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilmişdir.

·       Məlum olduğu kimi respublikada vahid qida təhlükəsizliyi sisteminin yaradılması barədə 2017-ci ildə siyasi qərar verilmiş və Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) təşkil edilərək 2018-ci ildən etibarən fəaliyyətə başlamışdır. Nəticədə qida təhlükəsizliyi sahəsində vahid yanaşma tətbiq etməklə, yeni mərkəzləşdirilmiş idarəetmə forması yaradılmışdır. Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi yaradıldıqdan sonra ötən dövr ərzində ölkəmizdə vahid qida təhlükəsizliyi sisteminin təmin edilməsi, qida məhsullarının keyfiyyətinin yüksəldilməsi və ixrac potensialının artırılması sahəsində mühüm nailiyyətlər əldə edilmişdir.

·       Lakin 2018-ci ildən ölkəmizdə tətbiq olunan vahid qida təhlükəsizliyi sistemindən fərqli olaraq muxtar respublikada analoji tədbirlər həyata keçirilməmişdir.

·       Bildiyiniz kimi, 2022-ci ilin sonlarından başlayaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasında bütün sahələrdə islahatların həyata keçirilməsinə başlanılmış, bu zaman müasir idarəetmə metodlarının tətbiqi,  dövlət orqanlarının işinin şəffaflaşdırılması, respublikanın müvafiq mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları ilə inteqrasiyanın təmin edilməsi islahatların əsas istiqamətlərdən olmuşdur.

·       Bu islahatlar çərçivəsində 2023-cü ilində Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (Agentlik) yaradılması barədə qərar qəbul olunmuş və 2024-cü ilin əvvəllərindən Agentlik funksional fəaliyyətə başlamışdır.

·       Agentlik Aparat, 2 regional bölmə və tabeliyində fəaliyyət göstərən Naxçıvan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutundan (İnstitut) ibarətdir.

·        Agentliyin fundamental hədəfi və məqsədi istehlakçı sağlamlığının qorunması, muxtar respublika əhalisinin təhlükəsiz qida ilə təmin edilməsi və bununla da qida mənşəli xəstəliklərin əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması, istehlakçıların və qida zənciri subyekt və obyektlərinin məmnuniyyətinin təmin edilməsi, habelə kənd təsərrüfatı və qida məhsullarının məhsuldarlığının və rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsinə və digər ölkələrin bazarlarına ixrac həcminin artırılmasına nail olmaqdan ibarətdir.

·       Agentlik qida təhlükəsizliyi, baytarlıq və fitosanitar nəzarətinə dair normativ tənzimləməni, qida təhlükəsizliyi sahəsində qeydiyyat və təsdiq, idxal sağlamlıq aktı, sağlamlıq, fitosanitar və baytarlıq sertifikatlarının verilməsini həyata keçirir. Əsas missiya qida zəncirinin bütün mərhələlərində qida və yem məhsulları, qida ilə təmasda olan material və məmulatların təhlükəsizliyi, qida məhsullarının minimum keyfiyyətinə, həmçinin qida və yem məhsullarının, dövlət baytarlıq və fitosanitar nəzarətində olan yüklərin istehlakçılarının hüquqlarının müdafiəsi sahəsində dövlət nəzarətini, habelə dövlət siyasətini və tənzimləməni həyata keçirməkdən ibarətdir.

·       Agentlik fəaliyyətini şəffaflıq və hesabatlılıq, asan əlçatanlıq, qərəzsizlik və bitərəflik, sahibkarlarla tərəfdaşlıq, istehlakçı mənafeyinin üstünlüyü, innovativlik, inkişafa meyllilik və nəticəyönümlülük, risk əsaslı yanaşma və beynəlxalq tələblərə uyğunluq prinsipləri üzərində təşkil etməyə çalışmışdır.

·       Naxçıvan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun əsas missiyası qida təhlükəsizliyinə dair beynəlxalq standartların, norma və qaydaların tələblərini nəzərə almaqla elmi-praktiki araşdırmalar aparmaqdan, beynəlxalq standartların tətbiq edilməsi istiqamətində tədbirlər görməkdən, qida, baytarlıq və fitosanitar nəzarətinə aid məhsulların təhlükəsizlik və keyfiyyət göstəriciləri üzrə laborator müayinələr və ekspertiza xidmətləri göstərməkdən ibarətdir.

·       Funksional fəaliyyətin icrası ilə bağlı bildirirəm ki, Agentlik vəzifələrinin icrasına 2024-cü ilin yanvar ayından qismən başlamış və bu proses may ayında yekunlaşmışdır. 2024-cü il ərzində muxtar respublikada qida təhlükəsizliyi sisteminin qurulması üçün paralel olaraq vəzifələrin icrasına başlanılmasının təşkili, mütəxəssis bazasının formalaşdırılması, maddi-texniki bazanın yaradılması istiqamətində işlər aparılmışdır.

·       Qeyd etmək istəyirəm ki, yeni yaradılmış qurum olaraq funksional fəaliyyətimizin ilk dövründə dövlət nəzarəti tədbirləri çərçivəsində əsas prioritetimiz ciddi pozuntular olmadığı təqdirdə yoxlamalar aparmaq və məhdudlaşdırıcı tədbirlərin tətbiqi barədə qərarlar qəbul etmək deyil, qida subyektlərinin və obyektlərinin qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsi barədə müvafiq normativ texniki sənədlərə əsasən qüvvədə olan tələblər barədə maarifləndirmə işlərindən ibarət olmuşdur.

·       Fevral-dekabr ayları ərzində səyyar formada müxtəlif istiqamətli fəaliyyət göstərən pərakəndə və topdansatış, ictimai iaşə, şadlıq evləri, dönərxana, bazar, otel, apteklər, ət satışı müəssisələri olmaqla ümumilikdə 1316 qida obyektində maarifləndirmə işləri aparılmış, normativ hüquqi sənədlərlə müəyyən olunmuş tələbləri əks etdirən bildirişlər və məktublar təqdim olunmuşdur.

·       Daha həssas qrup olan uşaqların təhlükəsiz qidalanması üçün 178 ümumtəhsil, 24 məktəbəqədər, 2 lisey və 1 internat olmaqla, ümumilikdə 205 təhsil müəssisəsinin rəhbərliyi və həmin müəssisələrin qida blokunda çalışanlarla maarifləndirici görüşlər keçirilmişdir.

·       Müəssisələrin fəaliyyətinin “Çörək və un məhsullarına dair sanitariya norma və qaydaları”nın tələblərinə uyğun təşkil olunması üçün 23 çörək emalı müəssisəsinə və 5 un dəyirmanına, həmçinin “Dönər emalına və dövriyyəsinə dair sanitariya norma və qaydaları” AQTA tərəfindən təsdiq edildikdən sonra 65 dönərxana müəssisəsində təkrar maarifləndirmə işləri aparılmış və məktublar göndərilmişdir.

·       Bazar tipli ticarət mərkəzlərinin fəaliyyətinin “Qida təhlükəsizliyi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun qurulması üçün 5 müəssisəyə maarrifləndirici məktub göndərilmiş, eyni zamanda bazar tipli ticarət mərkəzlərində qida məhsullarının qanunvericiliyə uyğun satışının, xüsusən yüksək riskli ət, süd və balıq məhsullarının satışı məqsədilə ticarət mərkəzlərinin rəhbərləri tərəfindən müvafiq bölmələrin və infrastrukturun yaradılması üçün 5 bazar rəhbərliyi ilə Agentliyin regional bölmələrində görüş keçirilmiş, verilmiş tapşırıqların, qısa müddət ərzində yerinə yetirilməsi diqqətə çatdırılmışdır.

·       Agentliyin əməkdaşları tərəfindən Naxçıvan şəhərində yerləşən 5 mərasim evində maarifləndirmə işləri aparılmış, çatışmazlıqların aradan qaldırılması ilə bağlı tapşırıqlar verilmişdir.

·       “Qida zəncirinə nəzarət, baytarlıq və fitosanitar nəzarəti” mövzusunda muxtar respublikanın şəhər və rayonlarında 18 halda sahibkarlar arasında maarifləndirici tədbir keçirilmiş və  300-dən artıq buklet paylanılmışdır.

·       Şadlıq evlərinin qida təhlükəsizliyi sahəsində həyata keçirilən tədbirlər barədə məlumatlandırılması, eləcə də bu sahibkarlıq subyektlərində qida təhlükəsizliyinə nəzarətin təkmilləşdirilməsi, vətəndaşların təhlükəsiz və keyfiyyətli qida məhsulları ilə təmin edilməsi, istehlakçı hüquqlarının qorunması, kütləvi tədbirlər zamanı qida zəhərlənməsi hallarının qarşısının alınması, o cümlədən COP29 tədbiri ərəfəsində qidalanmanın təşkilinə nəzarət məqsədilə həmin obyektlərin rəhbərləri ilə 2 halda Agentlikdə görüş keçirilmiş və rəsmi məktublar təqdim edilmişdir. İştirakçılara qidalanmanın təşkili zamanı təhlükəsiz xidmətlərin göstərilməsinin təmin edilməsi üçün həyata keçirilməsi zəruri olan işlər barədə ətraflı məlumat verilmişdir.

·       Naxçıvan Muxtar Respublikasının Turizm Departamentində mehmanxana rəhbərləri, Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Turizm işinin təşkili” ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr və “Naxçıvanın turizm könüllüləri”nin iştirakı ilə “Mehmanxanalarda qidalanma xidmətinin təşkili və qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsi” mövzusunda görüş keçirilmişdir.

·       Agentliyin əməkdaşları tərəfindən Naxçıvan şəhəri və rayonlarda müasir (stasionar, modul və mobil tipli) heyvan kəsimi məntəqələrinin təşkili üçün rayon icra hakimiyyətlərinə göndərilmiş layihələrə uyğun olaraq sahibkarlar arasında təşviqat tədbirləri həyata keçirilmiş, mövzu ilə bağlı maarifləndirici bukletlər paylanılmışdır.

·       Agentlikdə muxtar respublikada fəaliyyət göstərən sənaye əsaslı quşçuluq təsərrüfatlarının nümayəndələri ilə görüş keçirilmiş, quşların yetişdirilməsi zamanı mövcud standartlara və keyfiyyət göstəricilərinə ciddi əməl olunması, hormonal və antibakterial preparatların istifadə qaydası, quşçuluq təsərrüfatlarında dezinfeksiya, dezinseksiya və deratizasiya işlərinin aparılmasının vacibliyi, qanunvericiliyin tələbləri çərçivəsində tullantıların idarə edilməsi və zərərsizləşdirilməsi qaydaları izah edilmiş, quşçuluq təsərrüfatları tərəfindən baytarlıq uçot və hesabatların Agentliyə təqdim edilməsi bildirilərək sahibkarları maraqlandıran suallar cavablandırılmışdır.

·       Qida təhlükəsizliyi mövzusunda əhali arasında təbliğat-təşviqat və maarifləndirmə işləri çərçivəsində TV, radio və digər KİV-lərdə          23 çıxış təşkil edilmiş, həmçinin Agentliyin struktur bölmələrinin fəaliyyəti ilə bağlı 100-dən artıq məlumat paylaşılmış, Agentliyin fəaliyyəti ilə bağlı Naxçıvan TV-də yayımlanan verilişlərdə                      8 videomaterial və “Xəbərlər” proqramında 12 süjet hazırlanmışdır.

·       Bundan əlavə Agentliyin sosial şəbəkə hesablarında 350 paylaşım edilmişdir. 

·       Agentlik tərəfindən hesabat ili ərzində “Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların vahid məlumat reyestri”ndən çıxarış alınmaqla, 47 plandankənar (növbədənkənar) yoxlama aparılmışdır.

·       2024-cü il ərzində aparılmış yoxlama və digər nəzarət tədbirləri çərçivəsində 45 iş üzrə inzibati tənbehvermə haqqında qərar qəbul edilmiş və qanunvericiliyə uyğun olaraq cərimə tətbiq edilmişdir.

·       Həyata keçirilmiş nəzarət tədbirləri çərçivəsində insan həyatı və sağlamlığına ciddi təhlükə yaradan qanun pozuntuları ilə əlaqədar 41 sayda məhdudlaşdırıcı tədbirlərin tətbiqi ilə bağlı 26 qərar qəbul edilmişdir. Bu qərarların icrası nəticəsində həyata keçirilmiş məhdudlaşdırıcı tədbirlərin 2-si malın (mal partiyasının) dövriyyədən çıxarılması, 11-i malın (mal partiyasının) satışının qadağan edilməsi, 7-si malın (mal partiyasının) geri çağırılması, 16-sı iş personalının üzvünün (üzvlərinin) kənarlaşdırılması, 3-ü istehsalın dayandırılması, 1-i malın təkrar emalı, 1-i işlərin görülməsinin, xidmətlərin göstərilməsinin dayandırılması ilə bağlıdır.

·       Aparılan dövlət nəzarəti tədbirləri nəticəsində, istehlaka yararsız və saxtalaşdırılmış ümumilikdə 231981 ədəd, 1777,5 litr və 41 kq məhsul məhv edilmişdir.

·         Belə ki, saxta, keyfiyyətsiz və insan sağlamlığı üçün təhlükəli məhsullardan qorunmaq məqsədilə aparılan nəzarət tədbirləri çərçivəsində 341 ədəd 5 (beş) litrlik qablaşmada olan (1705 litr ) saxta zeytun yağı və 206 ədəd (51.5 litr) saxta alkoqollu içkilər aşkar olunmuşdur. Bununla bağlı qanunvericiliyə uyğun müvafiq tədbirlər görülmüş, həmin məhsullar satışdan kənarlaşdırılmış və məhv edilmişdir.

·         Satışda olan dondurmaların keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinin yoxlanılması məqsədilə monitorinqlər aparılmış və nəticədə “Enterobacteriaceae” bakteriyası aşkarlanmış 19560 ədəd dondurmanın məhv edilməsi barədə qərar qəbul olunmuş və icra edilmişdir.

·         Həmçinin dondurma emalı müəssisələrində monitorinqlər aparılmış,      4 emal müəssisəsindən 10 halda nümunələr götürülərək keyfiyyət göstəriciləri üzrə analizlər aparılmış, 4 istehsalçıya məxsus                     7 məhsulda aşkar edilmiş uyğunsuzluqlar üzrə qanunamüvafiq tədbirlər icra olunmuşdur.

·         Nəzarət tədbirləri nəticəsində 211 mindən artıq istifadəyə yararsız yumurtanın satışının qarşısı alınmış, satış yerlərindən toplanılmış və məhvetmə barədə qərar qəbul olunmuş və icra edilmişdir.

·         Əlavə olaraq nəzarət tədbirləri nəticəsində 1217 ədəd müxtəlif növ qida məhsulu, 12 kq istifadəyə yararsız toyuq əti dönəri, 29 kq ət və sub məhsul barədə məhvetmə qərarı qəbul edilmişdir.

·       Yoxlamalar nəticəsində aşkar edilmiş pozuntuların müəyyən edilmiş müddət ərzində aradan qaldırılmasına dair çıxarılmış qərarların yerinə yetirilməsi üzrə 42 qida obyektinə təkrar baxış keçirilmiş və nöqsanların aradan qaldırıldığı müəyyən edilmişdir.

·       26 məktəbəqədər, 45 ümumtəhsil və 1 ali təhsil müəssisəsi olmaqla, ümumilikdə 72 təhsil müəssisəsinin bufet və yeməkxanasında monitorinqlər aparılmışdır. Monitorinqlər zamanı qida məhsullarının keyfiyyəti və saxlanılması ilə bağlı bir sıra nöqsanlar aşkarlanmış, nöqsanların aradan qaldırılması ilə bağlı tapşırıqlar verilmiş və uyğunsuzluqlar aradan qaldırılmışdır.

·       3 qənd emalı müəssisəsindən kükürd dioksidin qalıq miqdarının müəyyənləşdirilməsi üçün 3 nümunə götürülmüş, analizlərin nəticəsi 2 halda uyğun olmuş, 1 halda isə uyğunsuzluq aşkarlanmışdır. Aşkarlanmış uyğunsuzluqla əlaqədar istehsalçı müəssisədə plandankənar yoxlama həyata keçirilmişdir. Qənd məhsulu təkrar emal edildikdən sonra kükürd dioksidin miqdarının müəyyən edilməsi ilə bağlı məhsuldan nümunə götürülərək müayinə edilməsi üçün laboratoriyaya təqdim edilmiş, uyğunsuzluq aşkarlanmamışdır.

·       Bioloji aktiv qida məhsulları ilə bağlı həyata keçirilən nəzarət tədbirləri çərçivəsində ümumilikdə 36 aptekdə monitorinq aparılmış, uyğunsuzluqlar aşkarlanmamışdır.

·       47 dönərxanada 96 halda monitorinq aparılmış, nöqsanlar aşkar olunmuş, bununla bağlı sağlamlaşdırıcı tədbirlərin görülməsinə dair icrası məcburi göstərişlər verilmişdir. Dönərxanalarda hazırlanan dönərlərin minimum keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinin qiymətləndirilməsi məqsədilə 22 halda dönər və dönərdə istifadə olunan 1 halda mayonez əsaslı sous məhsulundan nümunə götürülərək analiz olunması üçün İnstitutun laboratoriyasına təqdim olunaraq keyfiyyət göstəriciləri üzrə müayinələr aparılmış, 19 halda nəticələrin uyğun olduğu, 4 halda nəticələrdə uyğunsuzluqlar aşkarlanmışdır. Bununla əlaqədar sahibkarlara icrası məcburi göstərişlər verilmişdir.

·       Yeni il hədiyyə qutuları ilə bağlı aparılan monitorinqlər zamanı 1288 ədəd hədiyyə qutusunun üzərindəki etiket məlumatlarında istehlakçı hüquqlarının pozulmasına yönəlik faktlar aşkarlanmışdır. Təsərrüfat subyekti tərəfindən etiket məlumatları dəyişdirildikdən sonra 348 ədəd bağlamanın satışına icazə verilmiş, digər 940 ədəd bağlama isə satışdan kənarlaşdırılmış və məhv edilmişdir.

·       İdxal olunan məhsulların üzərində Azərbaycan dilində zəruri məlumatların olub-olmaması ilə bağlı 301 qida obyektində monitorinq aparılmış, 57524 ədəd müxtəlif növ qida məhsullarının etiketində Azərbaycan dilində zəruri məlumatların qeyd olunmadığı aşkarlanmışdır. Aşkarlanmış nöqsanların təsərrüfat subyektləri tərəfindən aradan qaldırılması təmin edilmişdir.

·       3 ət emalı müəssisəsində aparılmış monitorinq zamanı kolbasa və sosiska məhsullarından 13 halda nümunə götürülərək mövcud resurslar daxilində bəzi göstəricilər üzrə laborator müayinələri aparılmış və nəticələrin müsbət olduğu müəyyən edilmişdir. Buna baxmayaraq, monitorinqlər zamanı bir sıra nöqsanlar aşkar edilmiş və müəssisə rəhbərlərinə icrası məcburi göstərişlər verilmişdir.

·       Ticarət şəbəkələri üzrə 12 obyektdə broyler toyuq əti məhsullarından 12 halda nümunə götürülmüş, suyun kütlə payı və bəzi keyfiyyət göstəriciləri üzrə analizlər aparılmış və nəticələrin müsbət olduğu müəyyən edilmişdir.

·       Bostan məhsullarının istehlakının yay mövsümündə  intensiv xarakter daşıdığını nəzərə alaraq, əhalinin həyat və sağlamlığının qorunması, istehlakçıların qida təhlükəsizliyi sahəsində müdafiəsi istiqamətində tədbirlərin icrasının təmin edilməsi məqsədilə bostan məhsullarının satışı məntəqələrində monitorinqlər həyata keçirilmiş, təsadüfi seçmə üsulu ilə məhsullardan nümunələr götürülərək analizi aparılmış, uyğunsuzluq aşkarlanmamışdır. Təsərrüfat sahiblərinə aqrokimyəvi maddələrdən istifadə qaydaları ilə bağlı maarifləndirici məlumatlar verilmişdir.

·       Çörəklərin zavodlardan pərakəndə satış yerlərinə çatdırılması zamanı sanitar-gigiyenik qaydalara əməl edilməsi, daşınma və pərakəndə satışı zamanı çirklənməyə məruz qalmadan istehlakçılara çatdırılması ilə bağlı müəssisələrdə həyata keçirilmiş maarifləndirmə işlərinin nəticəsi olaraq 8 çörək emalı müəssisəsi tərəfindən çörəklərin qablaşdırılmasının həyata keçirildiyi, digər müəssisələr tərəfindən isə qablaşma materiallarının hazırlanması üçün sifarişlər verildiyi barədə Agentliyə məlumat verilmişdir.

·       8 çörək emalı müəssisəsində monitorinqlər aparılmış, uyğunsuzluğa şübhə yaranan çörək məhsullarından 3 halda nümunələr götürülərək analizi aparılmış, 3 istehsalçıya məxsus çörəkdə mikrobioloji göstəricilərdə (kif göbələyi) uyğunsuzluqlar aşkar edildiyinə görə həmin müəssisələrə plandankənar yoxlama açılmış, ciddi nöqsanlar aşkar edilmiş, 2 halda məhdudlaşdırıcı tədbirlərin tətbiqinə dair qərar qəbul edilmişdir. 3 müəssisənin fəaliyyəti nöqsanlar aradan qaldırılanadək müvəqqəti dayandırılmışdır.

·       Obliqat qrup işçilərin ilkin və dövri olaraq tibbi müayinədən keçirilməsi üzrə 1234 müəssisədə dövlət nəzarəti tədbirləri aparılmış, 1807 xidmət personalının tibbi müayinədən keçmədiyi müəyyən edilmiş və icrası məcburi göstərişlər verilmişdir:

·       Qida zəhərlənməsi ilə bağlı daxil olmuş 144 müraciətə əsasən Agentliyin əməkdaşları tərəfindən araşdırma aparılmış və qanunvericiliyə uyğun tədbirlər həyata keçirilmişdir. Araşdırmalar zamanı 138 qida zəhərlənməsi faktı öz təsdiqini tapmış və nəticədə 171 nəfərin müxtəlif dərəcədə zərər çəkdiyi, 1 nəfərin isə ölüm halı qeydə alınmışdır.

·         Qida və (və ya) yem məhsullarının ilkin istehsalı, istehsalı, qablaşdırılması, saxlanması, emalı, dövriyyəsi, utilizasiyası və məhv edilməsi üçün nəzərdə tutulan tikinti obyektlərinin tikintisi və yenidən qurulmasına dair layihələrə rəy verilməsi istiqamətində 7 müraciət daxil olmuş və tikintisinə müvafiq rəy verilmişdir.

·       Agentlik tərəfindən idxal - ixrac və daxili daşınmalar üzrə müvafiq qaydada yerinə yetirilmiş nəzarət tədbirləri zamanı ümumilikdə 5822 icazə sənədi verilmişdir.

·       Onlardan 2438 idxal üçün sağlamlıq sertifikatı, 26 ixrac üçün sağlamlıq sertifikatı, 3078 ədəd baytarlıq nəzarətinə və  280 ədəd fitosanitar nəzarətinə dair icazə sənədi təşkil etmişdir.

·       Qeyd edilən istiqamətdə Agentliyin funksional fəaliyyəti nəticəsində dövlət büdcəsinə ümumilikdə 218,0 min manata yaxın vəsait daxil olmuşdur.

·       Ötən dövr ərzində ümumilikdə, 1717 obyekt qida təhlükəsizliyi qeydiyyatına alınmışdır ki, bunun da 441-i hesabat ilinin payına düşür. Həmçinin hesabat dövrü ərzində 17 obyektin qeydiyyatı ləğv edilmişdir.

·       “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2024-cü ilin ikinci yarım ili və 2025-ci il üçün epizootiya əleyhinə Tədbirlər Planı” hazırlanaraq AQTA ilə razılaşdırılmış, Agentlik tərəfindən təsdiq edilmişdir. Tədbirlər Planı müvafiq qaydada icra olunması üçün Naxçıvan Muxtar Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə təqdim olunmuşdur.

·       Agentlik fəaliyyətə başladıqdan sonra respublikaya uyğun olaraq işlərin təşkili məqsədilə AQTA-nın mütəxəssislərinin iştirakı ilə muxtar respublikada quş qripi xəstəliyinə, balıqçılıq, arıçılıq təsərrüfatları, xırdabuynuzlu və iribuynuzlu heyvanlar, həmçinin atlar arasında epizootoloji monitorinqlər keçirilmişdir.

·       Belə ki, muxtar respublika üzrə 2024-cü ilin yanvar-dekabr ayları ərzində quş qripi xəstəliyinə qarşı 5 halda risk əsasında müəyyən olunmuş ərazilərdə epizootoloji monitorinqlər keçirilmişdir. Bu zaman muxtar respublikada mövcud çay və su anbarları ərazisində ümumi müşahidələr aparılmaqla vəhşi quşlara baxış keçirilmiş və xəstəliyə şübhəli və ya tələf olmuş quşlar aşkar edilməmişdir. Monitorinqlər müddətində sənaye əsaslı 9 quşçuluq müəssisəsindən 22 halda,  Naxçıvan şəhəri və rayonları əhatə etməklə təsadüfi seçmə üsulu ilə müxtəlif yaşayış məntəqələri üzrə 139 ailə təsərrüfatından ümumilikdə 916 qan və 926 yaxma nümunəsi götürülərək AQTİ-nin və NQTİ-nin Baytarlıq laboratoriyalarında analiz edilmişdir. Həmçinin monitorinq çərçivəsində baytarlıq norma və qaydalarına əməl olunması üçün məqsədyönlü maarifləndirmə-təbliğat tədbirləri həyata keçirilmiş, sahibkarlara maarifləndirici bukletlər paylanılmışdır. Müayinələrin və ümumi epizootoloji müşahidələrin təhlili nəticəsində quş qripi xəstəliyinin törədicisinə və xəstəliyə şübhəli klinik əlamətləri olan quşlara rast gəlinməmişdir. Həmçinin, ev quşlarından götürülmüş diaqnostik nümunələr nyukasl xəstəliyinə görə də müayinə edilmiş və yoluxmaya şübhəli hala rast gəlinməmişdir. Monitorinqlər çərçivəsində epizootoloji vəziyyət və götürülmüş nümunələr barədə məlumatlar respublika üzrə mərkəzləşdirilmiş (“Epicollect 5”) proqrama daxil edilmişdir.

·       Muxtar respublika ərazisində fəaliyyət göstərən 2 balıqçılıq subyektində epizootoloji monitorinqlər keçirilmiş və balıqlardan nümunələr götürülərək AQTİ-nin müvafiq laboratoriyasına analiz olunması üçün göndərilmişdir. Götürülmüş nümunələrin laborator müayinələri zamanı balıqların infeksion və invazion xəstəlikləri aşkar edilməmişdir.

·       “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2024-cü il üçün epizootiya əleyhinə Tədbirlər Planı”nda nəzərdə tutulan və ÜHST-nin siyahısına daxil edilmiş atların və arıların infeksion və invazion xəstəliklərinə qarşı atlar və arılar arasında fərdi təsərrüfatlarda təsadüfi seçmə üsulu ilə təyin olunmuş ərazilərdə hesabat ilinin 24-26 iyun tarixlərində epizootoloji monitorinqlər keçirilmişdir. Atlar arasında kontagioz metrit, at qripi, rinopnevmoniya, atların taunu xəstəliklərinə, arılar arasında isə bakterioloji və parazitoloji xəstəliklərə qarşı 21 atdan 39 qan nümunəsi və 33 arı ailəsindən 33 arı və şan nümunəsi götürülmüş, AQTİ-nin Mərkəzi baytarlıq laboratoriyasında müayinə olunması üçün göndərilmiş, xəstəlik aşkar edilməmişdir. Monitorinqlər zamanı təsərrüfatlar üzrə ümumi baxış keçirməklə, baytarlıq norma və qaydalarına əməl olunması üçün məqsədyönlü maarifləndirmə-təbliğat tədbirləri görülmüşdür.

·       İri və xırdabuynuzlu heyvanların sağlamlıq vəziyyəti xüsusi diqqətdə saxlanılmış və mütəmadi olaraq monitorinqlər keçirilmişdir.

·       Belə ki, 29 may tarixində aparılmış monitorinq zamanı klinik əlamətləri olan heyvanlara rast gəlinmiş, həmin heyvanlardan 18 qan, 18 yaxma və 4 patoloji material nümunəsi götürülmüş və AQTİ-nin Baytarlıq laboratoriyasına müayinə üçün göndərilmişdir. Laborator müayinələrin nəticəsində xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliyinin törədicisinə rast gəlinməmişdir.

·       Bruselyoz xəstəliyinə qarşı yüksək riskli ərazi hesab olunan Ordubad və Kəngərli rayonlarında hesabat ilinin 13-14 iyun tarixlərində seroloji monitorinq aparılmışdır. Monitorinq çərçivəsində 17 baş xırdabuynuzlu heyvandan götürülmüş diaqnostik nümunələrin laborator müayinə nəticələrinə əsasən xəstəlik aşkar olunmamışdır.

·       “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2024-cü il üçün epizootiya əleyhinə Tədbirlər Planı”na əsasən, epizootoloji monitorinqlər müddətində peyvənd olunduqdan sonra immun fonun təyin olunması və xüsusi təhlükəli xəstəliklərə görə epizootoloji şəraitin öyrənilməsi məqsədilə tərtib olunmuş plana uyğun olaraq muxtar respublika üzrə təsadüfi seçmə üsulu ilə təyin olunmuş 73 müxtəlif yaşayış məntəqəsində (kənd/qəsəbə) 361 fərdi  təsərrüfatda hesabat ilinin 26-31 avqust və 10-16 sentyabr tarixlərində Naxçıvan MR KTN mütəxəssislərinin iştirakı ilə epizootoloji monitorinqlər keçirilmişdir. Monitorinqlər zamanı xüsusi təhlükəli xəstəliklərə görə laborator müayinələrin aparılması üçün müxtəlif yaş qrupları üzrə 1014 baş iribuynuzlu, 1009 baş xırdabuynuzlu heyvandan diaqnostik nümunələr götürülmüş, habelə təsərrüfatlar üzrə ümumi baxış keçirmiş, baytarlıq norma və qaydalarına əməl olunması üçün məqsədyönlü maarifləndirmə-təbliğat tədbirləri görülmüş və epizootoloji məlumatlar toplanaraq təhlil edilmişdir. Tədbirlər müddətində iribuynuzlu heyvanlardan götürülmüş diaqnostik nümunələr dabaq və bruselyoz, xırdabuynuzlu heyvanlardan götürülmüş diaqnostik nümunələr taun, dabaq və bruselyoz xəstəliklərinə görə laborator müayinələrə cəlb olunmuş və müsbət nəticə aşkar olunmamışdır.

·       Hesabat ili ərzində baytarlıq preparatlarının satışı fəaliyyəti ilə bağlı lisenziyanın verilməsi məqsədilə 11 müraciət araşdırılmış, baxış keçirilmiş obyektlərə müvafiq olaraq 8 müsbət, 3 mənfi rəy verilmişdir.

·       Naxçıvan Muxtar Respublikasında baytarlıq preparatlarının dövriyyəsinə nəzarətin gücləndirilməsi, baytarlıq preparatlarının dövlət qeydiyyatına alınmış preparatlar siyahısında olub-olmamasının müəyyənləşdirilməsi, yalnız keyfiyyət tələblərinə cavab verən baytarlıq preparatlarının dövriyyəyə buraxılması, satış yerlərinin vəziyyətinin və saxlanma şəraitinin qiymətləndirilməsi və bununla bağlı digər tədbirlərin təşkili məqsədilə muxtar respublika ərazisində fəaliyyət göstərən baytarlıq apteklərində monitorinqlər keçirilmişdir. Monitorinq çərcivəsində 24 baytarlıq aptekinə baxış keçirilmiş və bir sıra nöqsanlar aşkar edilmişdir. Belə ki, 1 baytarlıq aptekində 51 adda istifadə müddəti bitmiş, 3 müxtəlif qablaşdırma formasında (cəmi 25kq/l) etiket məlumatı və istifadə təlimatı olmayan baytarlıq preparatı aşkarlanmış və saxlanca qoyularaq satışdan kənarlaşdırılmışdır.

·       Dövlət Məşğulluq Agentliyinin xətti ilə aztəminatlı ailələrə paylanılması məqsədilə muxtar respublikaya gətirilmiş 3320 baş xırdabuynuzlu, 1305 baş iribuynuzlu heyvanın və 865 arı ailəsinin baytarlıq tələblərinə uyğun olaraq daşınmasına, saxlanılmasına və vətəndaşlara paylanılmasına nəzarət tədbirləri aparılmış, heyvanlara qulluq tələbləri həmin ailələrə izah olunmuşdur.

·       Muxtar respublikada mövcud tələblərə uyğun kəsim məntəqələrinin fəaliyyət göstərmədiyi nəzərə alınaraq AQTA tərəfindən ayrılmış         4 dəst, hər biri 108 m2 olan və kəsim üçün bütün zəruri avadanlıqlarla təchiz edilmiş çadır tipli kəsimxanalar muxtar respublikaya gətirilmiş və Qurban bayramı günlərində Naxçıvan şəhəri, Ordubad, Babək və Şərur rayonlarında quraşdırılmışdır.

·       İxrac edilmə və ya respublikanın digər ərazilərində satış potensiallı başlıca bitkiçilik məhsullarının ilkin istehsalı təsərrüfatlarında (tumlu və çəyirdəkli meyvələr, üzüm, kartof, xiyar, pomidor, soğan, qarğıdalı və s. təsərrüfatlarında) eləcə də park və yaşıllıqlarda müşahidə və monitorinqlərin sistemli və planlı olaraq həyata keçirilməsi məqsədilə Agentlik tərəfindən “Muxtar respublika ərazisi üzrə bitkiçilik məhsullarının ilkin istehsalı təsərrüfatlarında, eləcə də park və yaşıllıqlarda 2024-cü ilin 2-ci yarısı üzrə Monitorinq Planı” hazırlanaraq təsdiq edilmiş və işçi qrup yaradılmış, plana əsasən monitorinqlər aparılmışdır.

·       Monitorinqlər çərçivəsində Agentlik tərəfindən Naxçıvan şəhəri və     7 rayon üzrə 21 yaşayış məntəqəsində 8 park və yaşıllıq ərazisini əhatə etməklə 42 ilkin istehsal təsərrüfatından, təsadüfi seçmə üsulu ilə əkinlərin təxminən 5 faizə qədər hissəsindən karantin nəzarətində olan materiallardan və zərərli orqanizmlərlə sirayətlənmə əlamətləri olan bitki hissələrindən nümunələr götürülərək yoxlanılması üçün AQTİ-nin Mərkəzi fitosanitar laboratoriyasına göndərilmişdir. Müayinə nəticələrinə əsasən fitosanitar vəziyyətin sabit olduğu məlum olmuşdur.

·       Həmçinin monitorinqlər zamanı təsərrüfat sahiblərinə zərərli orqanizmlərin daha geniş ərazilərə yayılmaması və məhsul itkisinin qarşısının alınması məqsədilə müvafiq fitosanitar tədbirlərin görülməsi barədə tövsiyələr verilmişdir.

·       Muxtar respublikada pestisidlərin, bioloji preparatların, aqrokimyəvi maddələrin və digər bitki mühafizə vasitələrinin satış yerlərinin vəziyyətinin və saxlanma şəraitinin qiymətləndirilməsi məqsədilə bu sahədə fəaliyyət göstərən subyektlərə məxsus 2 anbar və 15 satış yerində monitorinqlər aparılmış, qanunvericiliyin tələbləri sahibkarlara izah olunmuş, mövcud çatışmazlıqların aradan qaldırılması barədə tövsiyələr verilmişdir.

·       Muxtar respublika ərazisində keçmiş “Kənd Kimya Birliyi”nə məxsus olan 4 anbar və ərazidə pestisid qalıqlarının mövcudluğu və torpaqlarda çirklənmə vəziyyətinin olub-olmamasını müəyyənləşdirmək məqsədilə Agentliyin mütəxəssisləri tərəfindən həmin ərazilərə baxış keçirilmiş və uyğunsuzluq aşkar olunmamışdır.

·       Digər vacib sahə olan xidmətlərin və proseslərin elektronlaşdırılması ilə bağlı qeyd edim ki, qida məhsullarının muxtar respublikaya idxalı, eləcə də qida obyekt və subyektlərin qeydiyyatı məqsədilə sahibkar tərəfindən müraciətlərin göndərilməsi və müvafiq sənədləşmə prosesləri AQTİS-in Naxçıvan modulundan istifadə etməklə tam olaraq elektron sistem vasitəsilə həyata keçirilməkdədir.

·       Bununla yanaşı muxtar respublikadan ixrac, həmçinin baytarlıq və fitosanitar nəzarətinə aid qeyri-qida məhsulların idxalı proseslərinin də respublikaya uyğun elektronlaşdırılması istiqamətində AQTA ilə birgə tədbirlər tədbirlər görülməkdədir.

·       Ümumilikdə muxtar respublikada qida təhlükəsizliyi sahəsində  rəqəmsal idarəçiliyin inkişafı, innovativ həllərin tətbiqi vətəndaş məmnunluğunun, şəffaflığın, ümumi işin keyfiyyətinin və səmərəliliyinin daha da artırılmasına xidmət edəcəkdir.

·       Məlumat üçün bildirim ki, Naxçıvan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutu fəaliyyətə 2024-cü ilin may ayının sonlarından başlamışdır. Ötən dövrdə İnstitut tərəfindən Sahibkarlıq subyektlərinin qida təhlükəsizliyini əhatə edən mövzular əsasında maarifləndirilməsi istiqamətində 9 ödənişsiz təlim keçirilmişdir. Qeyd edilən təlimlərdə ümumilikdə 178 nəfər iştirak etmişdir.

·       2024-cü ilin 8 ayı ərzində İnstitutun laboratoriyalarına ümumilikdə 3319 nümunə müayinələrə cəlb edilmişdir. Daxil olmuş nümunələrdə 6189 göstərici üzrə analizlər aparılmış, müayinənin 15-də və ya 0.24%-də uyğunsuzluqlar aşkarlanmışdır.

·       2024-cü ilin may-dekabr ayları ərzində İnstitutun Elmi Araşdırmalar və təlim şöbəsi  tərəfindən 3 ədəd risk analizi sorğusu (alma, soğan, pomidor üzərində) hazırlanmışdır. 1 ədəd elmi-tədqiqat işi (soya yağı üzrə) davam etdirilir.

·       2024-cü il ərzində İnstitutun Elmi araşdırmalar və təlim şöbəsi tərəfindən qida təhlükəsizliyi sahəsində elmi praktiki araşdırmaların, tədqiqatların aparılması və əhalinin məlumatlandırılması məqsədilə     3 elmi-publisistik məqalə hazırlanmış, yerli mətbuatda dərc olunmuşdur.

·       Görülmüş tədbirlərin davamı olaraq, muxtar respublikada əhalini təhlükəsiz və keyfiyyətli qida məhsulları ilə təmin etmək, qida məhsullarının təhlükəsizliyinə nəzarət sisteminin səmərəliliyini daha da artırmaq qarşıdakı dövr üçün də əsas vəzifələrdən biri kimi müəyyən edilmişdir.

·       Nəzərdə tutulan hədəf muxtar respublikada bu sahədə ölkəmizdə olan vahid qida təhlükəsizliyi sisteminin tam qurularaq təkmilləşdirilməsidir. Bu yöndə əsas işimizdən biri isə xidmətlərin və proseslərin tam elektronlaşdırılması, mövcud qida və baytarlıq laboratoriyalarının təkmilləşdirilməsi, fitosanitar və kompleks tədqiqatlar laboratoriyasının təşkili, eyni zamanda mütəxəssislərin peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsindən ibarət olacaqdır.

Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.